JOANNA NEWSOM LIVE
Joanna Newsom, canciones río
.JPG)
Si simplemente escucháramos su voz presentado a sus músicos, sin ver nada más, podríamos intuir un concierto al uso. Si viésemos el escenario antes de una de sus actuaciones, sin saber nada más, reconoceríamos que aquello no iba a ser del todo convencional. Pero si se ve o se escucha a Joanna Newsom en acción, al segundo se sabe que no hay nada igual en el mundo de la música recorriendo los escenarios o grabando hoy en día. Folk -weird o no-, jazz, música de cámara, ecos de otros tiempos, algo de pop, algo de soul…
Y sobre todo esa voz. Una voz que se mueve en unos registros únicos, tan especiales que tampoco resultaría improbable que a algunos resultase insufrible -como Björk, por ejemplo- y a la mayoría emocionante -como Antony o Kate Bush (el nombre más mentado), sin ir más lejos-. Escuchando sus alardes, inalcanzables para la mayoría de los mortales, parece imposible que esta mujer padeciese nódulos en sus cuerdas vocales hace dos años y que durante meses tuviese prohibido hablar, cantar o llorar si no quería perder su voz. La reeducó, sí, y ahora parece incluso más conmovedora.
Esa voz se deja llevar por canciones río, en piezas la mayoría de una duración larga, desacostumbrada para los parámetros del pop, por lo que no extrañaría que en algún momento de su carrera sienta la necesidad de amoldarse a ellos y reducir su extensión. Por ahora, las palabras torrenciales se dejan llevar por la corriente sin límites, a veces sosegada, en buena parte sobresaltada por los rápidos, arriba y abajo, tropezando con las piedras, superándolas, corriendo hasta alcanzar el final en la distancia, desembocando al mar en calma.
.JPG)
Para conducirlas tiene su arpa, esa que domina con maestría y que llena el escenario y el auditorio con sus notas, busca encontrarle cobijo a su formación clásica en el mundo menos asilvestrado del pop. Por suerte, para no resultar excesivamente redundante con su maestría al instrumento, se acompaña en esta ocasión de dos violinistas y un trombón, además de dos músicos únicos: el primero, Ryan Francesconi, a la guitarra, banjo y flauta, quien además de hacer los arreglos del último disco y adaptar las canciones al directo, en esta ocasión abrió también la noche, como un José González sin cantar aunque aburriendo un tanto con su virtuosismo; el segundo, el increíble batería Neal Morgan, a quien ya habíamos visto el año pasado como acompañante de Bill Callahan, y del que en ninguna de las dos ocasiones hemos podido disfrutarlo como telonero, a pesar de que sus aportaciones en ambos casos prometen y mucho.
Tras iniciar el concierto con “Bridges and Baloons”, que abría también su debut en el 2004, Joanna Newsom continuó con “Have One on Me” y “Easy”, rematando esta primera parte al arpa con “In California”, antes de relajar la tensión al piano en “Inflammatory Writ”. Le siguieron “Soft as Chalk”, con lucimiento al piano en su parte final, y “Monkey & Bear”, llegando con el solo de trombón al final de “Good Intentions Paving Co.” la mayor ovación, casi el único momento en el que ella parecía no llevar las riendas del concierto.
Y, después, tras cerrar la actuación con “Peach, Plum, Pear”, regresó para un único bis, “Baby Birch”, acompañada por una guitarra que al fin sonó puntualmente eléctrica. Todo en medio de un silencio absolutamente respetuoso y envuelto en miradas de atención, respeto y complicidad entre Newsom y su banda en las que quedaba claro que estaban satisfechos y que sabían que se habían ganado al público sin remisión.
(Vigo. 22 de enero de 2011. Teatro Novacaixagalicai. Público: 700 espectadores Promotor: Sinsal)
{youtube}tZGp5MkxjK8{/youtube}
LETRAS DE PARTE DE LAS CANCIONES INTERPRETADAS TRADUCIDAS AL GALLEGO (Según el cartel proporcionado por Sinsal)
“Peach, Plum, Pear” (“Pexego, ameixa, pera”)
The Milk-Eyed Mender, 2004
Falamos na tenda
eu estou perrenchuda
ti parécelo aínda máis
e eu transpiro sorpresa
Pero xa é abondo tarde
e ti estás de camiño
O dourado tornou gris
e eu de súpeto estou tímida
As fulanas que se xuntan
permítense ser esixentes
e con espirros misteriosos
divídense na escuridade
E eu lin o libro necesario
para interpretar a túa ollada
Estábasme a derribar
coa palma do ollo
Isto non se parecía á historia
tal e como se escribira
Eu cabalgaba sobre ela
cando de sempre ela cabalgara sobre min
Galopabamos frenéticas
cara á boca do manancial
Tragabamos pánico
fronte á súa forza
E estou triste
Estou triste e mal
Fixeches que me desbocase coma unha besta
Agora xa está
Olla como marcha
Cambiaches tanto
Corre a auga da neve
Son ben querida?
Son pouco común?
Cambiaches tanto
Pexego, ameixa, pera
Pexego, ameixa
“Monkey & Bear” (“Mono & Osa”)
Ys., 2006
Alí abaixo na herba
onde adoitan deitarse o mono e o oso
espertaron polo berro do mozo da corte
Dixo: Que alguén veña rápido!
Os cabalos andan soltos, enfermaron pola herba!
Irán a pique! De certo morrerán
Que se coñece agora por acedeira e roán?
Xunto ao castiñeiro e o cabalo acastañado e o gris castrado?
E así: queda onda a porta que che dan
e queda no teu sitio, a túa tempada
E os sobrealimentados morreran pero escoitaron
ao alto valado, sentido de cabalo, sabedoría…
Oíches iso. Osa? Dixo mono
Sairemos de aquí, con todas as da lei,
deixaron a porta aberta de par en par!
Así que
miña moza
aquí tes a miña man, onde está o teu pezuño?
Intenta entender o meu plan, Ursala
O meu corazón é unha caldeira
chea de amor xusto e honesto
Ora ben, sabes que debemos desaprender
esta lealdade a unha vida de servizo
e nunca máis responder ao cruel
home da corte, nin sermos cómplices
(ese charlatán de inxenuas argalladas)
Pero, Ursala, debemos comer algo
e ganarnos o sustento, mentres sigamos dentro
dos límites da terra que ese home cinguiu
(todos eles ben pechados e axustados)
ata chegarmos a campo aberto
empapado de leite e mel
Has quedar coas túas fermosas roupas postas, por min?
Poderás aguantar un chisco máis con esa correa?
Meu amor, xúroo polo aire que respiro:
Antes ou despois, descubriras os teus dentes
pero por agora, só baila, miña raíña
Veña, bailarás, mina raíña?
Cariño, hai un lugar para nós
Podemos ir, antes de me converter en pó?
O, mina raíña, hai un lugar para nós
O, raíña miña
Veña, bailarás, raíña?
O, os outeiros xemen de excesos
coma unha mesa incesantemente lista para a comida
O, miña raíña, chegaremos
Desfilaron por diante dos gardas,
alén dos galiñeiros e dos campos e as granxas
toda a noite, ata que por fin:
o espazo ganado medrou
alén da pedra que a osa lanzou
para marcar onde pararían tomar o té
Pero camiña algo máis rápido
e non mires atrás
O banquete está para o leste, un pouco máis aló dos prados
Cando os merlos oen a teteira chifrar, érguense e aplauden
e o seu aplauso volve negra nun grallo á teteira
e iso non pode ser!
Móvete, Osa, así, así, así é,
coma se estivese escaiolado,
o corazón da nosa Ursala latexaba máis acelerado
do que o de mono xamais latexaría
Aínda así,
hai facturas que pagar,
non é?
Iso é o que dixera o mono
Así que, co valor dun paiaso, dun pícaro
ou dun papaventos, tirando con forza da súa atadura,
na súa parda camisola de pelaxe,
axitando raso e coiro,
Osa balanceábase nas patas traseiras.
Mentres o órgano moía desfeitas cancións para divertimento
dos nenos, que rían a berros
botando moedas aos seus pes
para logo se encoller de medo
Canta, baila, miña raíña
Veña, bailarás, mina raíña?
O, cariño, hai un lugar para nos
Podemos ir, antes de me converter en pó?
O, miña raía, hai un lugar para nós
O, raíña miña
Veña, bailarás, mina raíña?
Deixa os ollos cravados no meirande outeiro
onde para sempre poderes comer canto queiras
O, raíña, querida miña
Se bailas
Baila, raíña, e sigo queréndote
No fondo da noite
brillou feble unha mísera luz
cando o mono cargou coa lámpada
Alguén lle dixera
que a osa andivera paseando
abondo lonxe de onde estaban acampados
Alguén lle dixera
que a osa se escabulira
ás grutas onda o mar, para se bañar
Este pensamento preocupaba ao mono
porque el tiña medo á espeleoloxía nesas grutas
Tamén tiña medo do que dirían na vila
se visen á osa nese estado,
preguiceira, chapuzando obscenamente
E si, parecía irracional, de certo, lavar aquela face
Lavar aquela pelaxe engrellada comesta das pulgas
no relucente cuspe mariño, nas algas salgadas
Pero o mono só ría, e murmuraba:
Cando volva, Ursala estará fachendosa a rachar
a que eu choute!
Dicindo: arroláchete no esterco!
Dicindo: cheiras a lixo e porcallada
Pero aló ao lonxe
Ao lonxe
Por agora
Por agora
Ao lonxe
Ao lonxe, por agora, Osa argallaba
Ela non afogaría:
Primeiro as pernas da osa
erguéronse e caeron, na auga, protuberancias con ligas
Logo os brazos da osa
Caeron, desprendéndose con facilidade, coma os tomates fervidos
abaixados en elegante reverencia
Osa quitou o manto dos seus ombreiros diluvianos
e, cun salouco,
deixou caer o peso do seu estómago coma un mandil cheo de coios
Se puideses suxeitar cara á luz
o seu raído abrigo por onde se ven os gastados anacos traslúcidos
verías os lugares onde
case cada noite do ano, Osa remendaba, postergando esa vileza
Agora, a auga arrastra o seu abrigo
que colle, coa fame dunha vida enteira, peixiños sen fin
Na magnética aperta
da sombra insaciable, danzante e glacial, de osa
Foi aquí!
Foi aquí!
Onde Osa deixou a Osa
Foi aquí!
Foi aquí!
Cando Osa se alonxou para sempre de Osa
Antes ou despois, chantaranlles os dentes
“Have One On Me” (“Toma unha por min”)
Have One On Me, 2010
Dende o patio, flotei dentro
e observei como baixaba
Oín caer a cunca,
pensei “Ben,
para iso as teñen aí”
O canalla sentou, con forza,
agora sen cabeza,
e sentinme tan mal,
porque non sabía
como sentirme abondo mal
para que estivese orgulloso.
Para cando leas isto,
estarei tan lonxe
Papaíño Pernaslongas, como pode ser
que se supoña que debo quedar?
Pola noite…
pola noite, poida que me oias chamarte
Pa, deixa a túa man
e ármate de valor
Queda onde estás,
tan longo e alto
E velaquí Lola… tachán!
Para bailarche o seu famoso Baile de Araña!
Alumade os petos!
Axita as súas salas e marcha, aló,
unha berrona millonaria de seis patas
cunha praga nos ollos.
Señorita Montez.
Condesa de Lansfeld,
solicitada polo Rei de Bavaria,
dicindo, “Meu papaíño,
se es meu amigo,
señor papaíño Pernaslongas, estano facendo outra vez!
Podo verte?”
Pobre Lola! Montura dunha tarántula
fermoso sostén
da Condesa Lansfeld,
mentres todos a aclaman
E o vello rei caeu en desgraza,
mentres Lola fuxía
para gardar as aparencias, salvar a súa carreira
Cazaches unha mosca que pasaba flotando,
agarda a que afogue no pó,
a que afogue no pó doutras moscas,
co cal funciona a máquina
e se fan as cousas
No ceo non hai palabras
para definir como tratastes, ti e os teus amigos,
ao pobre Louis.
Que Deus salve a túa pobre alma, Lola
(Pero non hai cousa que adore máis
ca o negro corazón desa puta)
Iso debe gañarlle a todo!
Señorita Gilbert,
chamada a Castlemaine
polo dólar prateado e a purpurina dourada!
Ben, eu vin moito,
pero nunca, nin nun millón de anos,
pensei que a vería vostede, aquí.
Aínda que a longa estrada
comeza e remata contigo,
parece que non sei compensarcho,
Louis,
Cando saímos,
Seguro que te ven canda min
Pola noite, camiño polo parque
cun látego,
entre as liñas
dos murmurantes xesuítas
que te envelenan contra min
Hai unha araña negra e grande
pendurada sobre a miña porta
Xa non podo ir a ningún sitio, nunca máis
Dime, estás canda min?
Chameite, varias veces,
mentres o cambio sucedía
e logo chegaba, toda a noite,
e morrín.
Pero todas estas cancións
cando ti e eu xa non esteamos
seguirán
Lama no teu ollo
Pediches a miña man,
contrataches un grupo
“No teu corazón está todo o que precisas,
pide e recibirás”, din
Lancei o meu ramo
e mateinos do golpe
Botella de viño, botella de tinto
Indefensa coma unha nena,
cando me apertaches nos teus brazos
e souben que ninguén
me podería querer como ti querías
Pero axúdame! Marcho!
Lembro todo,
mesmo o son do teu afeitado…
o raspado da coitela,
o pelo negro, debidamente corroído
que quedaba cando te aferrabas a min,
esa noite que subín as escaleiras, medio morta,
e ti, tan amable,
puxéchesme directa
na lacena,
cunha botella de champán,
e logo, máis tarde, nun tren.
Fóra estaba escuro, eu estaba medio morta
Vin unha estrela caer do ceo,
coma un anaco de carbón guindado,
coma se Deus cuspise
tal unha rata acurralada
De veras quero que o fagas por min,
tomaras unha por min?
Estaba escuro, eu estaba bébeda e medio morta,
E durmimos, golpeando as testas,
agardando espertos no aire que fumegaba estrelas,
golpeando as testas coma boias
Non te preocupes por min!
Toma unha por min!
Mentres, eu erguerei a miña copa
e brindarei por como me fixeches fugaz
e prescindible,
e beberei pola túa excelente saúde
e a túa crueldade
Tomarás unha por min?
…indefensa coma unha nena,
cando me apertaches nos teus brazos
e souben que ninguén
me podería querer
Dende o patio, flotei dentro
e observei como baixaba
Oin caer a cunca,
pensei “Ben,
para iso as teñen aí”
O canalla sentou, con forza,
agora sen cabeza,
e sentinme tan mal,
porque non sabía
como sentirme abondo mal
para que estivese orgulloso.
E ben, papaíño Pernaslongas, estalo?
Papaíño Pernaslongas, estalo?
Papaíño Pernaslongas, estás orgulloso?
“Good Intentions Paving Company” (“Empresa de asfaltado Boas Intencións”)
Have One On Me, 2010
Faltan vinte millas para o espectáculo
Ola, meu país, ola
As estrelas están comezando a aparecer
e eu nunca na vida estivera aquí
e é o meu corazón, non eu, quen non sabe conducir
A que conclusión chegaches
ao verme aquí sentada, toda erguida, chorando
sen motivo ante o ceo do leste
e a inclinación desta estraña nación
e a vontade de perdurar no tempo
ondeando a bandeira
sentíndoa arrastrar
Coma un vulto nun vulto nun tronco, meu rei
Coma se pelexase a puñadas coa néboa, meu rei
Paso, apoio, cambio e unha pirueta
E arrepíntome, arrepíntome
de como che dixen “cariño, ti abre o corazón”
cando a min me costa mesmo abrir un frasco de me1
E aí é onde estamos…
Estiven confesando o dobre de rápido
preguntando o que ninguén preguntou
Sacarei por fin esta ledicia do peito
e amareite ata ben pasado o ruído
E non quería berrar, só conducir
Sácanos, mortos ou vivos
Unha estrada longa de máis, meu deus, é para vela!
Pavimentada pola empresa de asfaltado boas intencións
ao longo do camiño cara á cousa á que xogamos, querido
Vexo que levas o sombreiro de quedar, querido
Por agora, todo vai ben
Quereríasme un feitizo?
Esta é unha cegueira alén do imaxinable
As nosas cosas, a estrada marcha, si, marcha
e retrocede
coma unha corda afrouxada
E á primeira xa vin que era empinada
pero quedei namorada de ti, meu rei, é tan fácil como quedar durmida
e velaí o rumbo que sigo…
E tanto ten canto se fale
nada suaviza a caída
Pero, coma despois da choiva, aparta
do saínte, e todo
O son foi agradable
cando chamou a discográfica
así que cun clásico ton
cantei asinado, celado, entregado
E hai indecisión
e sempre queda aí
sobre ti, sobre min
e o resto do grupo
E cando chega a calma
sinto que vexo todo
e estou namorada da percha
da que todos penduran
E sei que querías amosar ata que punto
che importa un pemento
Ías de moi quente a moi frío, pero convencíchesme
Síntome coma na casa nesa gama
E de veras odio renderme
aquí, cando mellor estou xogando
despois de intentar con todo o corazón e toda a alma
quedar aquí mesmo, no carril dereito
Pero podo facerte sentir acabado, vello
Señor, sabes que é unha pena
Porque todo o que quero é que pares e me apertes
ata que non lembre o meu propio nome
“Baby Birch” (“Pequeno Bidueiro”)
Have One On Me, 2010
Esta é a canción para o Pequeno Bidueiro
Nunca te coñecerei
E tras todo o que fixemos,
está o feito de saber que estás aí
Oxalá puidésemos tomar todos os camiños
Podería estar un cento de anos
adorándote
Si, oxalá puidésemos tomar todos os camiños,
porque odiei ter que pecharche
a porta
Lembras estar ollando
as estrelas no alto,
tan lonxe, nos seus coches blindados?
Oíamos a apurada, lenta entrada
da auga tan escura,
e motor rachou
e eu dixen
E se rompe o motor?
Se morro antes de espertar,
estarás pendente do Pequeno Bidueiro?
Porque odiaría ver
que comete os mesmos erros
Cando estaba escuro,
chameite e viñeches
Cando estaba escuro, vin formas
Cando vexo as estrelas, sinto, na túa man,
e vexo as estrelas,
e tambaléome, outra vez.
Apiádate de min. Estarei condenada
Pasou moito, moito tempo
dende a ultima vez que te vin
E nunca souben cal era o plan
Pasou moito, moito tempo
Como estás?
Os teus ollos son verdes. O teu cabelo, dourado
O teu cabelo é negro. Os teus ollos, azuis
Pechei filas, volvín atrás…
Pero, sabes, odio pecharche
a porta
Paseamos polo lago
Oe a oca,
maldicíndome polo dos seus ovos
Miña pobre primiña
Non quero a túa escoria
(un bebeciño alborotando nas miñas pernas)
Hai un ferreiro,
e hai un pastor,
e hai un carniceiro,
e hai un barbeiro que corta
e corta a miña única alegría
Vin unha coella
espelido coma unha navalla,
pálido coma unha candea,
e pensei que custaría máis,
pero collina e esfoleina rápido,
suxeiteina,
mentres patexaba e choromicaba,
estirada, desenroscada, esquecida e triste,
díxenlle “vaias onde vaias,
coelliña fuxitiva,
atopareite”.
E logo correu,
como se supón que ten que facer.
Queda en paz, pequena, e marcha